Yumurtalık Kistleri

Yumurtalık kisti, yumurtalığın üzerinde veya içinde oluşan sıvı dolu keseciklerdir. Bu kistler oldukça yaygın görülen bir sorun olup, normal adet döngüsünün bir parçası olarak da ortaya çıkabilir. Genellikle yumurta içeren küçük keseler olan foliküller yumurtlama sırasında yumurta bırakmadığında veya boş folikül yumurta bıraktıktan sonra sıvı ile dolduğunda gelişirler. Çoğu yumurtalık kisti iyi huylu ve asemptomatiktir. Yani genellikle fark edilir semptomlara neden olmazlar. Birkaç ay içinde kendiliğinden çözülürler. Çoğusu zararsız olsa da bazıları zaman içerisinde bazıları büyür, yırtılır veya yumurtalığın dönmesine (yumurtalık torsiyonu) neden olup riskli durumlara yol açabilirler. Bu yüzden yumurtalık kisti belirtileri gösteren bireylerin düzenli kontrole gitmesi önemlidir.

Yumurtalık Kisti Çeşitleri

Yumurtalık kistleri, öncelikle yapılarına ve oluşum sebeplerine göre birkaç türe ayrılabilir. Bu kistler için iki ana kategori, fonksiyonel kistler ve patolojik kistlerdir.

1. Fonksiyonel Kistler: Bunlar en yaygın yumurtalık kisti türüdür ve genellikle adet döngüsüyle ilişkilidir.
   • Foliküler Kistler: Bunlar yumurtlama sırasında bir folikülün yumurtayı serbest bırakmak için yırtılmaması ve bunun sonucunda içinin sıvı ile dolmasıyla gelişir.
   • Corpus Luteum Kistleri: Folikülün yumurta bırakmasıyla oluşan bu kist, boş folikülün normalde olduğu gibi küçülmesi yerine sıvı veya kanla dolmasıyla oluşur.
2. Patolojik Kistler: Bu kistler adet döngüsüyle ilişkili değildir. İyi huylu veya kötü huylu olabilir. Türleri şunlardır:
   • Endometriomalar: Genellikle çikolata kistleri olarak adlandırılan bu kistler, genellikle endometriozis ile ilişkili olan, rahim dışında büyüyen endometrial dokudan oluşur.
   • Dermoid Kistler: İyi huylu bir tümör çeşididir. Genellikle yağlı bir yapıya sahip olan bu kistler, normalde o bölgede gelişmemesi gereken saç, deri veya diş gibi çeşitli doku türlerinin gelişmesine neden olur.
   • Kistadenomlar: Bunlar yumurtalıkların yüzeyindeki hücrelerden gelişir. Sulu bir sıvı veya mukusla dolu olabilir.
   • Theca Lutein Kistleri: Genellikle doğurganlık tedavisi gören kadınlarda görülen bu kistler, yumurtalıkların hormonal olarak uyarılması sonucu oluşur.

Yumurtalık Kisti Belirtileri

İyi huylu yumurtalık kistleri çoğu durumda semptomlara neden olmasa da olduğu zaman belirtiler kistin boyutuna ve türüne göre değişkenlik gösterir. Yaygın semptomlar şunlardır:

• Pelvik Ağrı
• Şişkinlik ve Ödem
• Adet Dönemi Değişiklikleri
• Cinsel İlişki Sırasında Ağrı
• İdrar ve Bağırsak Sorunları
• Sırt ve Uyluk Ağrısı
• Göğüslerde Hassasiyet
• Beklenmeyen Kilo Alımı

Bir yumurtalık kisti yırtılırsa veya yumurtalığın dönmesine (yumurtalık torsiyonu) neden olursa; şiddetli ağrı ve mide bulantısı, kusma ve baş dönmesi gibi semptomlara yol açar. Bu gibi durumlarda geç kalmadan acil tıbbi müdahale gereklidir.

Yumurtalık Kisti Teşhisi

Yumurtalık kistlerinin tanısı genellikle ultrason sırasında gerçekleşir. Hatta daha çok tesadüfen yaşanır. Çünkü çoğu kist asemptomatiktir. Bu nedenle rutin kontrollere gitmek üreme sistemi sağlığı için kritik öneme sahiptir. Bazı durumlarda pelvik muayeneyle anormaliler elle muayene ile saptanabilir. Özellikle yumurtalık kanseri konusunda endişe varsa gebelikle ilişkili kistleri ekarte etmek için gebelik testi ve CA 125 gibi tümör belirteçleri için kan testleri kullanılabilir.

Görüntüleme sonuçları kesin değilse veya kistin doğası hakkında endişeler varsa daha ileri tanı prosedürleri kullanılır. Bazı durumlarda yumurtalıkların doğrudan görüntülenmesine ve patolojik analiz için kistin çıkarılmasına izin veren bir laparoskopi işlemi yapılabilir. Bu minimal invaziv bir prodesdürdür. Karındaki küçük kesilerden bir kameranın yerleştirilmesi ile gerçekleştirilir. Risksiz, az ağrılı bir işlemdir.

Yumurtalık Kisti Tedavisi

Yumurtalık kistlerinin tedavisi büyük ölçüde kistin boyutuna, türüne, semptomlarına ve kötü huylu olma endişesi olup olmadığına bağlıdır. Birçok vakada özellikle ilk grup kistler için tedavi gerekmez. Çünkü bu tip kistler adet döngüsü içerisinde kendiliğinden oluşur ve yine kendiliğinden kaybolur. Kistin büyümediğinden veya komplikasyonlara neden olmadığından emin olmak için ultrasonla düzenli izleme yapılır.

Kist ağrıya veya rahatsızlığa neden oluyorsa çıkartmak için cerrahi yöntemlerden yararlanılır. Burada iki ana yöntem karşımıza çıkar, laparoskopi ve laparotomi. Laparoskopi işleminde kisti çıkartmak için küçük kesilerle laparoskop kullanılır. Hasta genellikle aynı gün taburcu olur ve günlük hayatına devam edebilir. Laparotomi ise daha büyük kesilerle yapılır. Çok büyük boyutlu kistler veya kanser şüphesinde uygulanır. Bazı durumlarda kistin çıkarılması yani kistektomi veya gerekirse tüm yumurtalığın çıkarılması yani ooferektomi işlemine başvurulabilir.

Yumurtalık Kisti Olan Biri Nelere Dikkat Etmeli?

Yumurtalık kistiniz varsa kendinizde gözlemlemeniz gereken bazı durumlar vardır. Bunlar genel olarak şu şekildedir:

• Belirti İzleme: Pelvik ağrı, şişkinlik veya adet döngünüzdeki değişiklikler gibi herhangi bir belirtiyi takip edin. Ani ve şiddetli ağrı, patlamış bir kist veya diğer komplikasyonlardan kaynaklanıyor olabilir.
• Adet Döneminde Değişiklikler: Adet döneminizde herhangi bir düzensizlik olup olmadığına, adet dönemlerinizin daha yoğun veya daha hafif geçmesine, alışılmadık vajinal kanama durumlarına dikkat edin.
• Cinsel İlişki Sırasında Ağrı: Cinsel ilişki sırasında anormal bir rahatsızlık hissederseniz, bu durum kist ile ilgili olabilir.
• İdrar ve Bağırsak Değişiklikleri: Mesanenizi veya bağırsaklarınızı boşaltmada herhangi bir zorluğa ve idrara çıkma sıklığında artışa dikkat edin.
• Kilo Değişiklikleri: Beklenmedik kilo alımı veya her zamankinden az yemek yedikten sonra gelen tokluk hissi, kist sebebiyle yaşanan hormonal sorunlara işaret ediyor olabilir.
• Akut Belirtiler: Ateş, bulantı, kusma, baygınlık hissi veya ağır kanama ile birlikte şiddetli karın ağrısı yaşarsanız, bunlar yumurtalık dönmesi veya yırtılma gibi ciddi durumlara işaret edebilir. Bu tarz durumlarda vakit kaybetmeden hastaneye gitmelisiniz.

Yumurtalık Kisti Hamile Kalmaya Engel Mi?

Yumurtalık kistleri genellikle gebeliği engellemez. Çünkü çoğunun türü iyi huyludur. Yumurtlamayı veya üreme sürecini etkilemez. Normal adet döngüsü sırasında oluşan fonksiyonel kistler genellikle yumurtlamanın düzgün bir şekilde gerçekleştiğini gösterir. Ancak bazı kist türleri doğurganlığı dolaylı olarak etkileyebilir.

Örneğin endometriozis ile ilişkili olan endometriomalar, yumurtalıkların ve fallop tüplerinin işlevini engelleyebilecek yara izi ve yapışıklıklara neden olarak gebe kalmayı daha zor hale getirebilir. Benzer şekilde polikistik over sendromu düzenli yumurtlamayı bozan hormonal dengesizliklere yol açarak doğurganlığı önemli ölçüde etkiler.

Kistlerin cerrahi müdahale gerektirdiği durumlarda yumurtalık dokusunda hasar riski olabilir. Bu da yumurtalık rezervini azaltarak ilerde hamile kalmayı zorlaştırıp, erken menopozu tetikleyebilir.Düzenli kontrollere gitmek hem ilerde kistin büyümesini hem de hamile kalma şansını en üst düzeye çıkarmayı sağlar. Özellikle kistin büyük veya kötü huylu olduğu durumlarda düzenli sağlık kontrollerine gitmeyi ihmal etmemelisiniz.